maandag 2 juni 2014

TRAUMA OF TONEELSTUKJE?

Ook de meest meedogenloze types zijn ooit onschuldige kinderen geweest. Zelfs de boze fee uit het grimmige sprookje De schone slaapster. De Disneyfilm Maleficent, die afgelopen week in de Nederlandse bioscopen in première ging, laat zien dat zelfs dat kreng van een heks het ook niet kan helpen dat ze zo is geworden. Jeugdtrauma’s, hè.

Maleficent - ofwel 'boosaardig', zo heet die stiefmoeder (gespeeld door Angelina Jolie) - was ooit een lieftallig feetje, dat verkering had met ene Stefan. Dit vriendje deinst er echter niet voor terug om als hij daarmee de macht kan grijpen, de vleugels van zijn jeugdliefde af te snijden. Aldus schopt hij het tot koning en schenkt een andere vrouw, o wreed lot, hem ook nog eens een beeldschone dochter: Aurora alias Doornroosje. Kun je het Maleficent dan kwalijk nemen dat zij wraak neemt op dat loeder? Dat zijn toch verzachtende omstandigheden, meneer de rechter?

GLOEIENDE WOEDE
Ik heb bij het maken van Buch in de bajes geleerd dat een essentieel verschil tussen mannen en vrouwen in detentie is: vrouwen hebben bijna altijd een ‘verhaal’.  Een traumatisch verleden waardoor je iets hebt van: o god, nou begrijp ik het, geen wonder, het arme kind. Veel gedetineerde mannen zullen het vast ook zwaar gehad hebben, maar je hoort ze er niet over. Of hooguit op een heel andere toon. Legendarisch was in de tweede serie in Vught de angstaanjagende Ben, die Menno vertelde dat hij het enig vond om bij junks die niet wilden betalen de liezen door te snijden zodat ze leegbloedden. Hoe begint zoiets?, vroeg Menno, en zo kwam bijna terloops het verhaal van zijn jeugd eruit, met een vader die hem met de riem aftuigde en zijn zusjes seksueel misbruikte, terwijl zijn moeder grijnzend stond toe te kijken. Maar hij vertelde het met een bravoure waardoor hij er eerder trots op leek dat hij dat allemaal had meegemaakt en doorstaan.

Bij vrouwen gaat dat compleet anders. Die vertellen met trillende onderlip over hoe zij slachtoffer waren van allerlei ongure types, van een vader die zijn handen niet thuis kon houden tot een vriendje dat zich ontpopte tot een gewetenloze loverboy. Die om de macht te kunnen grijpen er geen enkele moeite mee had om haar van haar vrijheid en haar onbedorvenheid te beroven. Haar vleugels af te snijden, in wezen.
Als een gedetineerde dame dergelijke dramatische verhalen aan Menno toevertrouwt, roept dat bij de toeschouwers zeer uiteenlopende reacties op. Dat blijkt ook uit de reacties op internet. De een wordt tot in het diepst van zijn ziel geraakt door al die ellende en voelt een gloeiende woede opkomen jegens de daders; de ander wordt ook boos, maar dan op de vrouw die het verhaal vertelt, die het is ‘overkomen’. Men wordt boos omdat ze zich zo makkelijk en comfortabel wentelt in de slachtofferrol en geen enkele verantwoordelijkheid neemt voor haar eigen (mis)daden. Ik citeer nu, hè, want ik ben natuurlijk zo’n softie uit de eerste categorie van meejankers.

MERG EN BEEN
Maar ik kan dat ook niet helpen, eveneens vanwege een jeugdtrauma dat ik al sinds mijn geboorte met me meedraag. Ik ben namelijk een jongetje. Een man inmiddels. En mannen zijn totaal niet opgewassen tegen die pruilende poppetjes met opwellende tranen in hun ogen. Terwijl het in voornoemde tweede categorie, de ‘verontwaardigden’, altijd vrouwen betreft. Vrouwen kunnen ziedend worden als een andere vrouw haar sterkste troef inzet: de rol van het zwakke geslacht aannemen. Die zien dat als verraad aan de strijd voor gelijkwaardigheid, voor weerbaarheid, de strijd om serieus genomen te worden. Zeker als het ze nog lukt ook en ze zien mannen aangeslagen naar het "toneelstukje" (vinden zij) van diepe gekwetstheid zitten kijken en luisteren.
Afgelopen donderdag echter verstomde elke vorm van verontwaardiging bij de een na laatste aflevering van Buch in de bajes: Vrouwengevangenis. Die was zo diep tragisch dat vrijwel alle ruim 1,1 miljoen kijkers zwaar onder de indruk waren. Een paar van de vele reacties op Twitter:

- Pfoe, deze Buch in de bajes ging echt door merg en been.

- Hier krijg ik ’t nou ijskoud van. Hartverscheurend.

- Man man man, wat is dít een heftige aflevering.

- Ik zit jankend op de bank.

En deze, die slechts 1 van de 140 beschikbare Twitterwoorden nodig had, maar daarmee alles zei:

- Slik…

Overigens afkomstig van een vrouw.